در سال‌های اخیر، ترکیه و عربستان به‌عنوان بازیگران اصلی در بازار مرغ منطقه ظاهر شده‌اند و توانسته‌اند سهم قابل‌توجهی از این صنعت را تصاحب کنند. این موضوع موجب کاهش نفوذ ایران در این بازار شده و چالش‌هایی را برای صنعت طیور کشور به وجود آورده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ترکیه از طریق برنامه‌ریزی‌های دقیق اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های صنعتی، موفق شده است ۱۰ تا ۱۵ درصد از نیاز بازار مرغ منطقه را تأمین کند. از سوی دیگر، عربستان نیز با سرمایه‌گذاری گسترده در صنعت طیور و حمایت‌های دولتی، تولید داخلی خود را افزایش داده و در حال تصاحب بخش بزرگی از بازار است.
در این مقاله از سایت آگاهی بخش، دلایل این تغییرات بررسی می‌شود و همچنین راهکارهای بازگشت ایران به رقابت در این بازار مطرح خواهد شد.
دلایل تسلط ترکیه و عربستان بر بازار مرغ منطقه
سیاست‌های اقتصادی و تجاری ترکیه
ترکیه در سال‌های اخیر با توسعه صنعت طیور و به‌کارگیری روش‌های مدرن تولید و بازاریابی، توانسته است جایگاه خود را در بازارهای بین‌المللی مستحکم کند. این کشور دارای برنامه‌های جامعی برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی و دامی است و سیاست‌های حمایتی ویژه‌ای را برای تولیدکنندگان در نظر گرفته است.
برخی از عوامل کلیدی موفقیت ترکیه در بازار مرغ منطقه عبارت‌اند از:
- توسعه مزارع صنعتی مدرن که باعث افزایش راندمان تولید شده است.
- بهبود زنجیره تأمین و توزیع که امکان صادرات به کشورهای همسایه را تسهیل کرده است.
- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته فرآوری و بسته‌بندی مرغ که کیفیت محصول را افزایش داده است.
- حمایت دولت از صادرکنندگان و اعطای یارانه‌های صادراتی که رقابت‌پذیری محصولات ترکیه را در سطح منطقه‌ای افزایش داده است.
قیمت مرغ در ایران و افغانستان: بررسی تغییرات و مقایسه 2024
این اقدامات موجب شده که ترکیه بتواند بخش زیادی از تقاضای کشورهای منطقه مانند عراق، سوریه و امارات را تأمین کند و صادرات خود را به‌طور مستمر افزایش دهد.
سرمایه‌گذاری کلان عربستان در صنعت مرغداری
عربستان سعودی در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی را در صنعت دامپروری و طیور انجام داده است تا وابستگی خود را به واردات کاهش دهد و حتی تبدیل به یک صادرکننده بزرگ در منطقه شود.
سیاست‌های دولت عربستان در این حوزه شامل موارد زیر است:
- ایجاد شهرک‌های صنعتی تخصصی در زمینه تولید محصولات دامی
- اعطای وام‌های کم‌بهره به تولیدکنندگان و پرورش‌دهندگان مرغ
- ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی برای تسهیل صادرات و حمل‌ونقل محصولات دامی
- افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات از سایر کشورها
در نتیجه این سیاست‌ها، عربستان توانسته است تولید مرغ خود را به چندین برابر افزایش دهد و بخش مهمی از نیاز بازار داخلی و منطقه‌ای را تأمین کند.
مشکلات و چالش‌های ایران در بازار مرغ منطقه
ضعف ساختاری در صنعت طیور ایران
ایران دارای ظرفیت‌های گسترده‌ای در تولید مرغ است، اما ضعف در برنامه‌ریزی و مشکلات مدیریتی باعث شده است که این ظرفیت‌ها به‌طور کامل به بهره‌وری نرسند. برخی از مشکلات اساسی این صنعت در ایران عبارت‌اند از:
- عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های مدرن پرورش و فرآوری مرغ
- وابستگی بالا به واردات نهاده‌های دامی مانند ذرت و سویا، که هزینه تولید را افزایش می‌دهد
- نبود سیستم‌های بازاریابی و توزیع کارآمد برای صادرات به کشورهای همسایه
- مشکلات مربوط به تحریم‌های اقتصادی، که بر صادرات و تأمین مواد اولیه تأثیر گذاشته است
4 مورد از دقیق‌ترین موشک‌های ایران: نماد قدرت و نوآوری دفاعی
کاهش صادرات و از دست دادن بازارهای منطقه‌ای
در حالی که ترکیه و عربستان صادرات خود را افزایش داده‌اند، صادرات مرغ ایران در سال‌های اخیر کاهش یافته است. در حال حاضر، ایران تنها ۸۰ هزار تن مرغ صادر کرده است، در حالی که ظرفیت صادراتی آن ۲۰۰ هزار تن است.
از جمله عوامل کاهش صادرات مرغ ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش هزینه‌های تولید و عدم رقابت‌پذیری با کشورهای منطقه
- کمبود حمایت‌های دولتی برای تسهیل صادرات و کاهش تعرفه‌های تجاری
- مشکلات حمل‌ونقل و محدودیت‌های تجاری با کشورهای همسایه
تأثیرات اقتصادی و سیاسی تسلط ترکیه و عربستان
- تغییرات در بازارهای صادراتی
یکی از مهم‌ترین پیامدهای تسلط ترکیه و عربستان بر بازار مرغ منطقه، تغییر در مسیرهای تجاری و از دست رفتن بازارهای سنتی ایران است. برای مثال، ترکیه توانسته است جای ایران را در عراق، سوریه و حتی برخی کشورهای خلیج فارس بگیرد.
- رقابت‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی
تسلط ترکیه و عربستان بر بازار مرغ منطقه تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه پیامدهای ژئوپلیتیکی نیز دارد. این دو کشور همواره در تلاش برای برتری اقتصادی و سیاسی در منطقه بوده‌اند و حالا این رقابت به بخش کشاورزی و دامپروری نیز کشیده شده است.
استعفای پزشکیان و تاثیر آن بر وضعیت اقتصادی ایران: شایعه یا واقعیت؟
راهکارهای پیشنهادی برای ایران
برای بازگشت ایران به رقابت در بازار مرغ منطقه، باید اقدامات اساسی در حوزه تولید، صادرات و سیاست‌های حمایتی انجام گیرد. برخی از راهکارهای مهم شامل موارد زیر است:
- بهبود زیرساخت‌های تولید و استفاده از فناوری‌های مدرن برای افزایش بهره‌وری
- کاهش وابستگی به واردات نهاده‌های دامی و توسعه تولید داخلی
- توسعه سیاست‌های حمایتی و ارائه تسهیلات ویژه به صادرکنندگان مرغ
- ایجاد توافق‌های تجاری دوجانبه با کشورهای منطقه برای تسهیل صادرات
سخن پایانی
تسلط ترکیه و عربستان بر بازار مرغ منطقه نتیجه برنامه‌ریزی‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های کلان این کشورها است. در مقابل، ایران به دلیل ضعف در زیرساخت‌ها و مشکلات در سیاست‌های حمایتی، نتوانسته است جایگاه خود را حفظ کند.
برای بازگشت به رقابت در بازار مرغ منطقه، ایران باید سیاست‌های جدیدی در پیش بگیرد و از ظرفیت‌های داخلی خود بهره بیشتری ببرد.