گروه تحریریه آگاهی بخش: پروژه نیمبوس، قراردادی که در ابتدا به عنوان پیشرفتی در دنیای رایانش معرفی شد، حالا موضوع جنجالی در سطح جهانی تبدیل شده است. این پروژه‌ای که گوگل با دولت اسرائیل همکاری می‌کند، با اعتراضاتی که از سوی دیگر افراد، حقوق بشر و حتی استعفای مهندسان برجسته همراه بوده است. در این میان، استعفای علیرضا ذاکری، مهندس ایرانی گوگل، به دلیل مخالفت با پروژه نیمبوس، نشان از بحرانی اخلاقی در دل فناوری دارد. اما این تنها بخشی از داستان است. آیا این پروژه ابزاری برای پیشرفت است یا تهدیدی برای حقوق بشر؟ در ادامه، بیشتر از این ماجرا و پیام های آن را بررسی می کنیم.
پروژه نیمبوس چیست؟
پروژه نیمبوس یک برنامه پیشرفته در زمینه رایانش ابری است که با هدف ارائه زیرساخت‌های ابری جامع برای دولت و سازمان‌های دفاعی اسرائیل طراحی شده است. این پروژه در آوریل ۲۰۲۱ معرفی شد و شامل ایجاد مزرعه‌های ابری محلی در مرزهای اسرائیل با رعایت دستورالعمل‌های امنیتی دقیق است. طبق اظهارات سخنگوی گوگل، این پروژه برای مدیریت داده‌های مرتبط با حوزه‌هایی مانند مالی، بهداشت، حمل‌ونقل و آموزش طراحی شده و شامل اطلاعات فوق حساس یا طبقه‌بندی‌شده نمی‌شود.
یکی از جنبه‌های کلیدی پروژه نیمبوس استفاده از ابزارهای پیشرفته هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است. فناوری‌های ارائه‌شده در این پروژه، مانند تشخیص چهره، تحلیل احساسات و پیگیری اشیاء، قابلیت‌هایی را در اختیار نهادهای نظامی و امنیتی اسرائیل قرار می‌دهند. این فناوری‌ها پیش‌تر در پروژه‌های مشابهی مانند نظارت مرزی توسط سازمان مرز و گمرک آمریکا استفاده شده‌اند، اما هدف خاص این پروژه هنوز به‌صورت رسمی فاش نشده است.
این پروژه در چهار فاز اصلی برنامه‌ریزی شده است: خرید و ساخت زیرساخت‌های ابری، تدوین سیاست‌های انتقال، جابه‌جایی داده‌ها به زیرساخت جدید و در نهایت، بهینه‌سازی عملیات ابری. گوگل و آمازون، به عنوان ارائه‌دهندگان خدمات، برای این پروژه انتخاب شده‌اند و قراردادی به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار با آن‌ها بسته شده است. این قرارداد همچنین شامل محدودیت‌هایی است که ارائه خدمات به کشورهای تحت تحریم را ممنوع کرده و از ارائه خدمات به نهادهای خاص دولتی جلوگیری می‌کند.
پروژه نیمبوس در عین پیشرفت‌های فناورانه، به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری مورد انتقاد قرار گرفته است. گروه‌های حقوق بشری و حتی برخی کارکنان گوگل و آمازون معتقدند این فناوری ممکن است برای نظارت گسترده بر فلسطینیان یا گسترش شهرک‌سازی‌های غیرقانونی در اراضی اشغالی استفاده شود. علاوه بر این، گوگل تأکید کرده که تمامی کاربران این خدمات باید به قوانین این شرکت پایبند باشند و استفاده از فناوری برای نقض حقوق قانونی افراد یا اعمال خشونت ممنوع است.
اعتراضات کارمندان گوگل به قرارداد با ارتش اسرائیل: بررسی پروژه نیمبوس و پیامدهای آن
پروژه نیمبوس، قراردادی میان گوگل و دولت اسرائیل، با انتقادات از سوی برخی سهامداران و فعالان اجتماعی مواجه شده است. این قرارداد که شامل ارائه خدمات رایانش به دولت و نیروهای دفاعی اسرائیل است، به دلیل احتمال نقض حقوق بشر و کمک به نظارت و جمع‌آوری داده‌های غیرقانونی درباره فلسطینیان مورد اعتراض قرار گرفته است. معترضان فناوری هشدار داده‌اند که ممکن است این فناوری به گسترش مستوطنات (مناطق اشغالی ) غیرقانونی اسرائیل در اراضی فلسطینی و تشدید کنترل و نظارت بر این مناطق منجر شود.
یکی از برجسته‌ترین مخالفان این پروژه، Ariel Koren ، مدیر بازاریابی محصولات آموزشی گوگل بود. او با اعلام استعفای خود، گوگل را به سرکوب صدای مدیریتی که نگران این شرکت با رژیم اسرائیل بودند، کرد. در نامه به همکارانش، کورنای اظهار داشت که گوگل «محیطی از ترس» را ایجاد کرده و با کسانی که علیه حقوق بشر فلسطینیان مخالفت می‌کنند، به شکلی سیستماتیک مقابله می‌کنند. او پس از ارائه شکایت به شورای روابط ملی آمریکا، به دلیل نبود شواهد کافی است پرونده‌اش را پیگیری کند.
علاوه بر متخصصان، سازمان‌هایی مانند صدای یهود برای صلح و MPower Change کمپینی به نام “هیچ فناوری برای آپارتاید” (#NoTechForApartheid) را علیه این پروژه راه‌انداختند. بیش از ۲۰۰ کارمندِ گوگل به یک گروه اعتراضی به نام این کمپین پیوستند، که ادعا می‌کنند که کمبود نظارت نسبی بر پروژه به احتمال زیاد به منظورِ اهدافِ خشونت‌آمیز استفاده خواهد شد.
اعتراضات به این پروژه تنها به بیانیه‌ها محدود نشد. در مارس ۲۰۲۴، یکی از مهندسان گوگل به دلیل نمایش اعتراضی علیه این پروژه در یک رویداد شرکتی اخراج شد. در پی این رویداد، ده‌ها کارمند گوگل در مقرهای این شرکت در نیویورک و سانیوِل دست به تجمع اعتراضی زدند. پلیس وارد عمل شد و کارمند بازداشت و اخراج شدند. این حوادث نشان‌دهنده تنش‌های میان کارکنان و مدیران گوگل برای تصمیم‌گیری در مورد بحث‌برانگیز شرکت است.
در حاشیه ابر همایش سالانه سکوی گوگل ( Google Cloud ) که در شهر سانفرانسیسکو برگزار شد، جمعی از کارمندان گوگل و فعالان اجتماعی به قرارداد این شرکت با ارتش اسرائیل اعتراض کردند. این قرارداد با عنوان پروژه نیمبوس شناخته می‌شود، باعث ایجاد تنش‌های قابل توجه بین مدیران ارشد گوگل و برخی از کارمندان آن می‌شود.
اعتراضات در حاشیه همایش گوگل
در جریان این همایش، حدود ۳۰ نفر از معترضان، شامل کارمندان سابق گوگل و فعالان اجتماعی، با اتصال زنجیروار به محل برگزاری خیابان منتهی به محل برگزاری را مسدود کردند. همچنین بنر بزرگی با شعار «پروژه نیمبوس به آپارتاید اسرائیل دامن می‌زند» به نمایش گذاشتند.
کارمندان واقعی نیز با استفاده از بروشورهایی تلاش کردند که با این پروژه مخالفت کنند. این تجمع، جدیدترین اقدام از مجموعه اعتراضات کارمندان گوگل علیه این شرکت با نهادهای نظامی مختلف است.
استعفای مهندس ایرانی از گوگل: یک تصمیم بر پایه ارزش‌ها
علیرضا ذاکری، مهندس برجسته ایرانی و برنده مدال طلای المپیاد کامپیوتر، فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف و دانشگاه بریتیش کلمبیا کانادا، به دلیل اعتراض به همکاری گوگل با رژیم اسرائیل در پروژه نیمبوس از این شرکت استعفا داد. او در حساب کاربری خود اعلام کرد که این تصمیم با وجود دشواری، نشان‌دهنده پایبندی او به ارزش‌های انسانی است. وی نوشت: “خوشحالم که اعلام کنم گوگل را ترک کرده‌ام! این تصمیم نشان‌دهنده ارزش‌های من است، حتی اگر کار در کنار همکاران بااستعدادم لذت‌بخش بود.”
ذاکری توضیح داد که پس از اطلاع از مشارکت گوگل در پروژه نیمبوس، ماه‌ها تلاش کرد نگرانی‌های خود و دیگر کارکنان را به گوش مدیریت برساند. با این حال، رهبری گوگل تصمیم به ادامه همکاری در این پروژه گرفت و اعتراضات جمعی کارکنان را نادیده گرفت. او با اشاره به اینکه زندگی در تضاد با ارزش‌های انسانی دشوار است، افزود: “انتخاب خروج آسان نبود، اما لازم بود. امیدوارم دیگران نیز در مواجهه با چنین موقعیت‌هایی شجاعت اولویت‌بندی اصول خود را پیدا کنند.”
در سال‌های اخیر، کارکنان گوگل بارها علیه همکاری این شرکت با رژیم اسرائیل دست به اعتراض زده‌اند، اما این اعتراضات نه تنها به نتیجه‌ای نرسیده، بلکه در مواردی به اخراج معترضان منجر شده است. استعفای علیرضا ذاکری نمادی از تلاش برای حفظ اصول اخلاقی و انسانی در مواجهه با سیاست‌های شرکتی است که برخی آن را در تضاد با ارزش‌های حقوق بشری می‌دانند.
پاسخ گوگل به اعتراضات
گوگل هنوز پاسخی رسمی به تجمع اعتراضی ندارد. با این حال، آتل ارلینگسون، بیانگر Google Cloud، در گذشته اعلام کرده بود که گوگل با افتخار از اسرائیل حمایت می کند و انتقادات مطرح شده را نادرست می‌داند.
مقالات پیشنهادی: کارولین لیویت 27 ساله، جوان‌ترین سخنگوی تاریخ کاخ سفید می‌شود