در سالهای اخیر، با توجه به بحرانهای زیستمحیطی و تغییرات اقلیمی، انرژیهای تجدیدپذیر بهویژه انرژی خورشیدی جایگاه ویژهای در سیاستهای انرژی کشورهای مختلف پیدا کردهاند. کشورهای مختلف در تلاشند تا با استفاده از منابع طبیعی خود، بهویژه خورشید، تولید برق پاک و بدون آلایندگی را افزایش دهند.
چین بهعنوان بزرگترین تولیدکننده و مصرفکننده انرژی خورشیدی در جهان، در سالهای اخیر پروژههای عظیمی را راهاندازی کرده است که بهویژه در زمینه نیروگاههای خورشیدی در مقیاسهای بزرگ، پیشرفتهای چشمگیری داشته است. در این مقاله از سایت آگاهی بخش به بررسی بزرگترین نیروگاههای خورشیدی جهان، مزایا و معایب انرژی خورشیدی، وضعیت ایران در این زمینه و چالشهای توسعه آن خواهیم پرداخت.
بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان در سینکیانگ چین
چین که بهعنوان بزرگترین تولیدکننده انرژی خورشیدی در جهان شناخته میشود، در سال ۲۰۲۴ اقدام به راهاندازی بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان در منطقه سینکیانگ کرده است. این نیروگاه با وسعت ۱۳,۳۳۳ هکتار، در صحرای شمال غربی سینکیانگ واقع شده و توانایی تولید ۳.۵ گیگاوات برق را دارد. این میزان تولید انرژی برای تأمین برق یک کشور کوچک یا ایالات مختلفی در آمریکا کافی است. نیروگاه مذکور میتواند سالانه حدود ۶.۰۹ میلیارد کیلوواتساعت برق تولید کند که معادل نیاز سالانه کشورهایی مانند کامرون، لائوس، یا ایالتهای ورمونت و آلاسکا در آمریکا است.
این پروژه در منطقهای خشک و بیابانی مانند سینکیانگ، که تابش آفتاب زیادی دارد، طراحی شده است. سینکیانگ با آفتاب و باد فراوان یکی از بهترین مکانها برای تولید انرژیهای تجدیدپذیر است. علاوه بر این، این نیروگاه بهعنوان بخشی از سیاستهای کلان چین برای کاهش انتشار کربن و افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در تأمین برق این کشور عمل میکند. این پروژه میتواند گامی بزرگ در راستای دستیابی به هدف چین برای رسیدن به صفر کربن تا سال ۲۰۶۰ باشد.
چین و آینده انرژی خورشیدی
چین بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی در جهان، بخش عمدهای از نیازهای خود را از سوختهای فسیلی تأمین میکند. با این حال، در سالهای اخیر، چین با شتاب زیاد در حال گسترش سرمایهگذاریهای خود در انرژیهای تجدیدپذیر است. آژانس بینالمللی انرژی (IEA) اعلام کرده که چین در سال ۲۰۲۳، به اندازه کل جهان در سال ۲۰۲۲، سلولهای خورشیدی فتوولتائیک نصب کرده است. این سرمایهگذاریها نشاندهنده عزم جدی چین برای کاهش وابستگی به انرژیهای فسیلی و کاهش انتشار کربن است. علاوه بر نیروگاههای خورشیدی بزرگ، چین پروژههای متعدد دیگری در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر مانند توربینهای بادی و نیروگاههای خورشیدی شناور اجرا کرده است.
چین همچنین یکی از پیشگامان در توسعه فناوریهای نوین ذخیرهسازی انرژی و تبدیل آن به برق است که میتواند به توسعه هرچه بیشتر انرژیهای تجدیدپذیر کمک کند. این اقدامات موجب خواهد شد که چین در آینده به یکی از مهمترین کشورهای صادرکننده فناوریهای انرژی پاک تبدیل شود.
مطالعه اخبار اقتصادی در سایت آگاهی بخش
نیروگاه خورشیدی دریایی در چین: پیشرفت جدید
چین علاوه بر پروژههای خشکی، در زمینه پروژههای خورشیدی دریایی نیز به پیشرفتهای چشمگیری دست یافته است. در ماههای اخیر، چین بزرگترین مزرعه خورشیدی دریایی جهان را در شرق شهر دونگیینگ، استان شاندونگ، راهاندازی کرده است. این نیروگاه خورشیدی شناور با ظرفیت یک گیگاوات، برای اولین بار در سطح جهانی در مکانهای دریایی نصب شده است. این پروژه بهدلیل فاصله ۸ کیلومتری از ساحل، از مزایای فضای زیاد و عدم رقابت با زمینهای کشاورزی بهرهبرداری میکند.
مزرعه خورشیدی دریایی شاندونگ قادر خواهد بود برق سالانه ۲.۶ میلیون نفر را تأمین کند. این پروژه با نصب بیش از ۳۰۰۰ سکوی خورشیدی شناور که هرکدام ۶۰ متر طول و ۳۵ متر عرض دارند، بهعنوان راهحلی مناسب برای استفاده از فضای دریاها در تأمین انرژیهای تجدیدپذیر شناخته میشود. چین با این پروژه بهطور همزمان از فضای دریایی استفاده بهینه کرده و نیازهای برق شهری را تأمین میکند. بهطور کلی، مزارع خورشیدی شناور در آینده میتوانند بهعنوان راهحلی برای استفاده از فضاهای غیرقابل استفاده شناخته شوند.
مقایسه بین بزرگترین نیروگاههای خورشیدی چین
تا به حال، چین توانسته است دو پروژه بزرگ خورشیدی را راهاندازی کند: نیروگاه خورشیدی سینکیانگ با ظرفیت ۳٫۵ گیگاوات و مزرعه خورشیدی دریایی شاندونگ با ظرفیت یک گیگاوات. در این مقایسه، نیروگاه خورشیدی سینکیانگ به عنوان بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان شناخته میشود و تولید برق بسیار بیشتری دارد. این نیروگاه با ظرفیت ۳٫۵ گیگاوات، قادر به تأمین برق برای کشورهای کوچک است، در حالی که مزرعه خورشیدی دریایی شاندونگ که ظرفیت کمتری دارد، بر اساس نیازهای برق شهری به کار میرود و بهویژه در شرایط محدودیت فضا در مناطق ساحلی مؤثر است.
کشورهای پیشرو در تولید برق از انرژی خورشیدی
چین بهعنوان بزرگترین تولیدکننده برق از انرژی خورشیدی در جهان شناخته میشود، اما دیگر کشورها نیز بهطور قابل توجهی در این زمینه پیشرفت کردهاند. بهعنوان مثال:
- آلمان: آلمان با راهاندازی پروژههای خورشیدی عظیم، به یکی از پیشگامان در زمینه انرژی خورشیدی تبدیل شده است. بهویژه در مناطقی مانند ایالت بادن-وورتمبرگ، تعداد زیادی از پنلهای خورشیدی نصب شدهاند.
- آمریکا: ایالات متحده آمریکا نیز در تولید برق از انرژی خورشیدی پیشرفته است. ایالتهای کالیفرنیا، نوادا و آریزونا بهویژه در این زمینه شناختهشدهاند.
- هند: هند با پروژههایی مانند «مزرعه خورشیدی خارگوآ در راجستان» و «مزرعه خورشیدی پونا»، در تلاش است تا در این زمینه خود را به یکی از قدرتهای بزرگ جهانی تبدیل کند.
مطالعه اخبار فناوری در سایت آگاهی بخش
مزایای انرژی خورشیدی: آیندهای پایدار برای جهان
استفاده از انرژی خورشیدی میتواند یکی از موثرترین راهها برای مقابله با بحرانهای زیستمحیطی و تغییرات اقلیمی باشد. این انرژی از منابع طبیعی و پاک تأمین میشود و میتواند در آینده به یکی از اصلیترین منابع تأمین برق در جهان تبدیل شود. مهمترین مزایای انرژی خورشیدی به شرح زیر است:
۱. کاهش آلایندگی و اثرات تغییرات اقلیمی
استفاده از انرژی خورشیدی کمک شایانی به کاهش انتشار گازهای گلخانهای و بهبود وضعیت تغییرات اقلیمی میکند. نیروگاههای خورشیدی بهطور مستقیم تولید دیاکسیدکربن و سایر گازهای گلخانهای را کاهش میدهند و باعث کاهش آلودگی هوا در سطح جهانی میشوند.
۲. ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی
پروژههای خورشیدی در مقیاسهای مختلف میتوانند مشاغل زیادی ایجاد کنند. از طراحی و ساخت نیروگاهها گرفته تا نصب و تعمیر پنلهای خورشیدی، این صنعت فرصتهای شغلی جدیدی برای افراد در سراسر جهان ایجاد میکند. این مسئله میتواند به رشد اقتصادی و بهبود سطح زندگی در مناطق مختلف کمک کند.
۳. تأمین انرژی برای مناطق دورافتاده
انرژی خورشیدی بهویژه در مناطق دورافتاده که دسترسی به شبکه برق سراسری دشوار است، میتواند راهحلی مناسب باشد. نصب سیستمهای خورشیدی خانگی و ایجاد مینینیروگاههای خورشیدی در این مناطق به تأمین انرژی مورد نیاز خانوادهها و صنایع کوچک کمک میکند.
چالشهای انرژی خورشیدی
با وجود مزایای متعدد، انرژی خورشیدی نیز با چالشهایی همراه است که میتوان به آنها اشاره کرد:
۱. نیاز به فضا و منابع مالی
یکی از چالشهای اصلی انرژی خورشیدی، نیاز به فضای گسترده برای نصب پنلها است. در مقیاسهای بزرگ، زمینهای زیادی برای نصب نیروگاههای خورشیدی نیاز است که در برخی مناطق بهویژه در شهرهای شلوغ یا مناطقی که اراضی محدود هستند، این امر میتواند مشکلساز باشد. علاوه بر این، پروژههای خورشیدی نیاز به سرمایهگذاریهای اولیه بالایی دارند که میتواند برای کشورهای در حال توسعه مشکلساز باشد.
۲. عدم قابلیت ذخیرهسازی انرژی
یکی از محدودیتهای بزرگ انرژی خورشیدی، نوسان در تولید برق است. انرژی خورشیدی تنها در طول روز و در شرایط آفتابی تولید میشود، که این امر نیاز به سیستمهای ذخیرهسازی انرژی مانند باتریها را ضروری میکند. این فناوریها در حال حاضر بهطور گسترده در دسترس نیستند و هنوز هزینههای زیادی دارند.
۳. مشکلات نگهداری و هزینههای نگهداری
همچنین، یکی از چالشهای دیگر انرژی خورشیدی، هزینههای نگهداری پنلها است. در برخی موارد، تمیز کردن و نگهداری پنلهای خورشیدی میتواند دشوار و پرهزینه باشد. اگرچه پنلهای خورشیدی بهطور کلی عمر طولانی دارند، اما نیاز به تعمیرات دورهای و بررسیهای فنی دارند که ممکن است برای برخی کشورها با شرایط خاص اقتصادی دشوار باشد.
وضعیت انرژی خورشیدی در ایران
ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و تابش آفتاب زیاد، یکی از کشورهای با پتانسیل بالای انرژی خورشیدی است. اگرچه ایران در چند سال گذشته اقدامات قابل توجهی برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر انجام داده است، ولی هنوز به میزان لازم از این پتانسیل استفاده نکرده است. در حالی که بسیاری از کشورهای دیگر در حال گسترش پروژههای بزرگ خورشیدی هستند، ایران به دلیل مشکلات مختلف از جمله کمبود سرمایهگذاری، سیاستهای ناکافی و محدودیتهای قانونی نتواسته است بهطور کامل از این منابع بهرهبرداری کند.
چرا ایران از انرژی خورشیدی بیشتر استفاده نمیکند؟
اگرچه ایران یکی از کشورهای با تابش آفتاب بسیار زیاد در سطح جهانی است، اما چند عامل مانع از گسترش استفاده از انرژی خورشیدی در این کشور شدهاند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نبود زیرساختهای مناسب: یکی از چالشهای بزرگ، کمبود زیرساختهای لازم برای راهاندازی نیروگاههای خورشیدی در مقیاس بزرگ است. ساخت این نوع نیروگاهها به سرمایهگذاری زیادی نیاز دارد که در شرایط اقتصادی کنونی ایران، این مسئله یکی از موانع عمده بهشمار میرود.
- وابستگی به انرژیهای فسیلی: ایران بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان، به شدت به سوختهای فسیلی وابسته است. این وابستگی به منابع انرژی فسیلی باعث شده است که توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در این کشور با مقاومتهایی روبهرو باشد.
- مشکلات اقتصادی و سیاسی: تحریمها و مشکلات اقتصادی در ایران نیز باعث شده است که بسیاری از پروژههای انرژی تجدیدپذیر از جمله پروژههای خورشیدی با تأخیر مواجه شوند. در حالی که بسیاری از کشورهای جهان از مشوقها و تسهیلات دولتی برای توسعه پروژههای خورشیدی استفاده میکنند، ایران به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی خود با مشکلات مالی در این زمینه مواجه است.
- عدم فرهنگسازی و آگاهی عمومی: یکی دیگر از مشکلات عمده در ایران، کمبود آگاهی عمومی در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر است. در حالی که مردم ایران بهطور معمول با مشکلات مربوط به تأمین انرژی و قطعی برق روبهرو هستند، فرهنگ استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر هنوز در سطح وسیع در جامعه ایران نهادینه نشده است.
چرا ایران باید به سمت انرژی خورشیدی برود؟
با توجه به شرایط فعلی انرژی در ایران، استفاده از انرژی خورشیدی میتواند گزینهای مناسب و بهصرفه باشد. ایران بهویژه در مناطق خشک و بیابانی خود مانند یزد، کرمان و سمنان از تابش آفتاب بسیار زیادی برخوردار است و میتواند از این منابع طبیعی برای تولید برق استفاده کند. همچنین، استفاده از انرژی خورشیدی میتواند به کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و کاهش آلایندگیها کمک کند و گامی مؤثر در راستای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی بردارد.
برای رسیدن به این هدف، دولت ایران باید برنامهریزیهایی در زمینه تشویق سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر انجام دهد و زیرساختهای مورد نیاز را فراهم کند. همچنین، بهمنظور استفاده بهینه از انرژی خورشیدی در خانهها و ساختمانها، باید فرهنگسازی و آموزشهای عمومی در این زمینه تقویت شود.
همزمان که کل دنیا درگیر ساخت نیروگاههای خورشیدی هستند ما درگیر خاموشی های پی در پی هستیم. میتوانید در باره چالش های ناترازی برق در ایران و راهکارهای مقابله با آن نیز بیشتر مطالعه کنید.
آیا مردم میتوانند پنلهای خورشیدی را در خانههای خود نصب کنند؟
یکی از سوالات رایج در خصوص انرژی خورشیدی در ایران این است که آیا مردم میتوانند پنلهای خورشیدی را در خانههای خود نصب کنند؟ پاسخ به این سوال مثبت است. با توجه به پروژههایی که در برخی مناطق ایران بهویژه در مناطق دورافتاده و روستایی انجام شده، مردم میتوانند سیستمهای خورشیدی را برای تأمین برق خانههای خود نصب کنند.
دولت ایران برای تشویق مردم به نصب سیستمهای خورشیدی، مشوقهایی مانند تسهیلات مالی و حمایتهای قانونی ارائه کرده است. این سیستمها میتوانند بهطور مستقل برق مصرفی خانوار را تأمین کنند و به کاهش هزینههای برق کمک کنند. علاوه بر این، استفاده از سیستمهای خورشیدی میتواند به کاهش هدررفت انرژی در کشور کمک کرده و باعث حفظ منابع طبیعی شود.
در این راستا، پروژههایی مانند “طرح ملی انرژیهای تجدیدپذیر” در ایران اجرا شده است که هدف آن ترویج استفاده از پنلهای خورشیدی در خانهها و ساختمانها است. این طرحها به مردم این امکان را میدهد که با نصب پنلهای خورشیدی در پشتبامهای خانههای خود، از انرژی خورشیدی برای تأمین برق خانگی استفاده کنند. همچنین، در برخی مناطق، امکان اتصال سیستمهای خورشیدی خانگی به شبکه برق سراسری وجود دارد تا برق اضافی تولید شده به شبکه منتقل شود.
نتیجهگیری
در نهایت، انرژی خورشیدی بهعنوان یکی از منابع انرژی تجدیدپذیر، نه تنها برای کشورهای پیشرفته بلکه برای کشورهای در حال توسعه نیز یک گزینه مناسب برای تأمین انرژی به شمار میرود. چین با راهاندازی بزرگترین نیروگاههای خورشیدی جهان و اجرای پروژههای مبتکرانه در زمینه انرژی خورشیدی، بهعنوان پیشتاز در این حوزه شناخته میشود. ایران نیز با برخورداری از منابع غنی انرژی خورشیدی، میتواند با سرمایهگذاری در این بخش و رفع موانع موجود، از این انرژی بهرهبرداری کند و به یکی از کشورهای پیشرو در استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر تبدیل شود.
سرمایهگذاری در انرژی خورشیدی نه تنها برای کشورهای توسعهیافته بلکه برای کشورهای در حال توسعه همچون ایران میتواند راهحل مناسبی برای مشکلات انرژی و زیستمحیطی باشد. چین بهعنوان یک مدل موفق در این حوزه، میتواند الگویی برای سایر کشورها باشد که با بهرهبرداری از منابع طبیعی خود، به آیندهای پایدارتر دست یابند.