مسئله مالکیت بر جزایر تنب و ابوموسی، سال‌هاست که میان ایران و امارات متحده عربی به‌عنوان یکی از موضوعات حساس منطقه‌ای مطرح است. این سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در تنگه هرمز و در یکی از حیاتی‌ترین مسیرهای تجارت جهانی قرار دارند، از نظر تاریخی و بر اساس شواهد حقوق بین‌الملل، همواره بخشی از قلمرو ایران بوده‌اند. با این حال، امارات با تلاش‌های دیپلماتیک و فشارهای بین‌المللی خود، به‌دنبال به چالش کشیدن این موضوع و جلب توجه جهانی به ادعای خود بر این جزایر است.
تاریخچه مالکیت جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی
جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از دیرباز به عنوان بخشی از قلمرو ایران شناخته شده‌اند. منابع تاریخی و اسناد متعددی نشان می‌دهند که این جزایر از زمان‌های باستان، تحت کنترل سلسله‌های ایرانی مانند هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بوده‌اند. در دوران معاصر، به ویژه در اواخر دوره قاجار و پهلوی، ایران مجدداً مالکیت خود را بر این جزایر تثبیت کرد.
افشای اسناد محرمانه حمله اسرائیل به ایران توسط آمریکا! + زمان حمله اسرائیل به ایران-2024
در سال ۱۹۷۱، هم‌زمان با خروج بریتانیا از منطقه خلیج فارس و اعلام استقلال امارات متحده عربی، ایران مجدداً حاکمیت خود را بر این جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی اعمال کرد. در آن زمان، هیچگونه مقاومتی از سوی امارات یا دیگر کشورهای منطقه در برابر این اقدام وجود نداشت و بسیاری از کشورها، این موضوع را به عنوان واقعیت پذیرفتند.
تلاش‌های امارات برای تغییر واقعیت
با گذشت زمان و افزایش قدرت اقتصادی و دیپلماتیک امارات متحده عربی، این کشور تلاش‌های متعددی برای به چالش کشیدن مالکیت ایران بر این جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی انجام داده است. امارات با طرح موضوع در سازمان‌های بین‌المللی و همچنین تلاش برای جلب حمایت برخی قدرت‌های جهانی، همواره کوشیده است تا این مسئله را زنده نگه دارد. در حالی که هیچ‌یک از این تلاش‌ها به نتیجه‌ای ملموس نرسیده، اما امارات همچنان به فشارهای دیپلماتیک خود ادامه می‌دهد.
این تلاش‌ها یعنی ادعای مالکیت بر جزایر سه گانه بخشی از استراتژی گسترده‌تر امارات برای افزایش نفوذ خود در منطقه خلیج فارس و فراتر از آن است. امارات که فاقد نیروی نظامی قابل توجه در مقایسه با ایران است، بیشتر به قدرت دیپلماسی، اقتصاد و نفوذ خود در نهادهای بین‌المللی متکی است. طرح ادعای مالکیت بر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی نیز یکی از ابزارهای امارات برای افزایش اعتبار و جایگاه خود در صحنه جهانی به شمار می‌رود.
لحن تند امارات و استفاده از کلمه ” اشغال”
این موضوع به آخرین تحولات در روابط ایران و امارات متحده عربی و تندتر شدن لحن امارات در ارتباط با مسئله جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی اشاره دارد. امارات در بیانیه اخیر خود از واژه «اشغال» استفاده کرده که نشانه‌ای از افزایش تنش‌ها میان دو کشور است. این نوع ادبیات، به ویژه استفاده از واژه‌هایی مانند «اشغال»، بدون شک روابط دیپلماتیک میان ایران و امارات را تیره‌تر خواهد کرد و به جای کمک به حل مسئله، تنش‌های جدیدی را ایجاد خواهد کرد.
تحلیل شرایط جدید: طرح ادعاهای ناآگاهانه یا بازی در زمین اسرائیل؟
در شرایط کنونی که دولت ایران، به‌ویژه با ریاست آقای پزشکیان، به دنبال گسترش روابط خارجی و حل و فصل مسائل بین‌المللی است، این نوع رفتارها از سوی امارات، مانند بازی کردن در زمین دشمنان مشترک منطقه، به‌ویژه اسرائیل تعبیر می‌شود. اسرائیل، که همواره به دنبال بی‌ثباتی در منطقه و جلوگیری از نزدیکی کشورهای اسلامی و بهبود روابط آنهاست، از هرگونه تنش میان کشورهای منطقه سود می‌برد. بنابراین، موضع‌گیری امارات در موضوع جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی نه تنها به نفع خود این کشور نیست، بلکه به نوعی خدمت به اهداف دشمنان ایران و امارات است.
پیامدهای دیپلماتیک و هزینه‌های امارات
تند شدن لحن امارات در مسئله جزایر، بدون شک هزینه‌هایی را برای این کشور در پی خواهد داشت. ایران، کشوری با تاریخ طولانی و موقعیت استراتژیک در منطقه، به سادگی از چنین شیطنت‌ها و ادعاهایی نخواهد گذشت. تهران به طور مداوم بر حاکمیت خود بر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی تأکید کرده و هرگونه ادعاهای بی‌اساس را رد کرده است. در عین حال، ایران از موقعیت خود در منطقه برای تقویت روابط با دیگر کشورها، به ویژه از نظر اقتصادی و تجاری، بهره‌برداری می‌کند.
امارات که به شدت به دنبال توسعه اقتصادی و تثبیت جایگاه خود در منطقه است، بدون شک به روابط با ایران و آرامش منطقه نیازمند است. در واقع، کشورهایی که به دنبال توسعه و بهبود شرایط اقتصادی خود هستند، بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند ثبات و امنیت در منطقه خلیج فارس هستند. در این شرایط، طرح ادعاهای بی‌پایه از سوی امارات مانند مالکیت جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، نه تنها به ضرر ایران بلکه به ضرر خود این کشور و دیگر کشورهای منطقه است.
حمله پهپادی به نتانیاهو؛ چه کسی پشت این حمله است؟-2024
تلاش امارات در اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس
امارات همچنین سعی دارد از اجلاس‌های بین‌المللی مانند اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس به عنوان ابزاری برای تقویت ادعاهای خود یعنی حاکمیت جزایر سه گانه استفاده کند. این کشور تلاش می‌کند با جلب حمایت کشورهای عربی و ایجاد فضایی در این نهادها، به نوعی به ادعای مالکیت خود بر جزایر سه‌گانه رنگ و لعاب دهد. این راهبرد دیپلماتیک، اما به سختی می‌تواند تغییری در وضعیت حقوقی و تاریخی جزایر ایجاد کند، چرا که اسناد و شواهد تاریخی به‌وضوح نشان می‌دهند که این جزایر از دیرباز بخشی از قلمرو ایران بوده‌اند.
آقای هاشمی، از چهره‌های برجسته سیاسی ایران، به درستی اشاره کرده است که اگر امارات بخواهد به جزایر دست پیدا کند، باید از دریای خون عبور کند. این جمله به وضوح نشان‌دهنده عزم ایران برای حفظ حاکمیت خود بر این مناطق است.
پاسخ ایران به ادعاهای امارات بر مالکیت جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی
ایران همواره به ادعاهای امارات بر مالکیت جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی پاسخ قاطع داده و بر حاکمیت تاریخی و حقوقی خود بر جزایر سه‌گانه تأکید کرده است. مقامات ایرانی در هر فرصت به وضوح اعلام کرده‌اند که این جزایر بخش لاینفکی از قلمرو ایران هستند و هرگونه مذاکره بر سر مالکیت جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی غیرقابل قبول است. ایران همچنین با تقویت حضور نظامی و اقتصادی خود در این جزایر، به طور ضمنی به کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای نشان داده که حاکمیت خود را بر این مناطق حفظ و تقویت خواهد کرد.
مسئله جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، اگرچه به ظاهر یک موضوع محلی است، اما به دلیل موقعیت استراتژیک آن در تنگه هرمز و ارتباطش با مسائل ژئوپلیتیک منطقه، اهمیت ویژه‌ای دارد. تلاش‌های امارات برای تغییر واقعیت تاریخی و حقوقی این جزایر، تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده و به‌نظر نمی‌رسد که در آینده نیز بتواند تغییری در وضعیت موجود ایجاد کند. با این حال، این ادعاها بخشی از استراتژی امارات برای جلب توجه بین‌المللی و افزایش نفوذ در منطقه است؛ موضوعی که همچنان یکی از چالش‌های دیپلماتیک ایران و امارات در سال‌های آینده باقی خواهد ماند.
لزوم آرامش و حکمت در منطقه
در شرایطی که منطقه خلیج فارس نیازمند آرامش و ثبات است و کشورهای منطقه به دنبال توسعه اقتصادی و گسترش همکاری‌ها هستند، حرکت‌های نسنجیده و ناآگاهانه مانند ادعاهای اخیر امارات تنها به ایجاد تنش و بی‌ثباتی بیشتر منجر خواهد شد. روابط ایران و امارات، به‌ویژه با توجه به نزدیکی جغرافیایی و اقتصادی این دو کشور، نیازمند همکاری و تعامل است، نه افزایش تنش‌ها. به نظر می‌رسد که تند کردن لحن و استفاده از واژه‌های تحریک‌آمیز به هیچ نتیجه مثبتی برای امارات نخواهد انجامید و در نهایت، هزینه‌های آن به ضرر این کشور خواهد بود.
بهتر است امارات به جای پیروی از بازی‌های سیاسی خارجی و تلاش برای ایجاد تنش، بر منافع بلندمدت اقتصادی و سیاسی خود در منطقه متمرکز شود و از تعامل سازنده با ایران به عنوان یک همسایه قدرتمند بهره‌مند گردد.